Repertorium of Old Bulgarian Literature and Letters


Maintained by: David J. Birnbaum (djbpitt@gmail.com) [Creative Commons BY-NC-SA 4.0 International License] CODIC XML [Browse] [Search]    [Bulgarian] [Englist] [Russian] Last modified: 2016-07-02T14:54:48+0000

Савински апокрифен сборник Savina Apocryphal Miscellany Monastery Савинский апокрифический сборник

Montenegro, Hercegnovi, Savina Monastery 29

Contents

  1. Поучение на баща към сина си (Поучение на Спанеас) Instructions of a father to his son (Spaneas) Поучение отца сыну (Поучение Спанеаса) [1r-6r] (3)…гохь рещи прощеныѥ сльзи бо варають ме жалость моꙗ кь смрьты приводить ме мр'тва. нарекоу те ни жива пакы велю те. азь живоу сь плачем не гледай бо бг҃атьство и благь гдарь ѥс. дш҃ы и телю ѥсть добрь своима рокама стежи бг҃атсво на чоужды не надѣ се. горько ѥс сн҃е помынаи моѥ речи надѣю се на бг҃а да нѣ ѡскрьбыши се вь векыи.
  2. Разказ за Адам и Ева Story about Adam and Eve Повесть об Адаме и Еве [6r-13v] (15)Слово ѡ Адамѣ и ѡ Ѥвьзе. ѿ зачела сврьшеныꙗ. шч҃е блсвиі. Бѣше Адамь вь раи прѣждѣ сьгрѣшениꙗ. и в'се имаше вь хотеныиѥи вь хотениѥ ѥго ходѣхоу звѣриѥ и скоти и пьтице пѣрнатыѥ и ѡиль прослави бога г҃люще с҃ть. с҃ть. с҃ть слава ѿ испльнь н҃бо и землоу славы своѥ в' веки ам'нь.
  3. Цикъл разкази за Авраам. Разказ за праведния Авраам Series of stories about Abraham. About the righteous Abraham Цикл повестей об Аврааме. О праведности Авраама [13v-15r] (13)Слово правѣднаго Авраама. ѡ҃че блсвии. Авраамь роди се вь г҃. три тисущьноѥ и вь трѣтеиѥ. и р҃. лѣть по Адаме. бѣше с҃нь ѥдиного вероующи вь идоли. и нарицаше идоломь имена и повѣле ц'рь дати ѥмоу м'ного имѣнениꙗ скоти злато и срѣбро. и створи Авраама дроуга себе и оучителаа.
  4. Разказ за Мелхиседек Story about Melchizedek Повесть о Милхеседеке [15r-17v] (7)Слово за Мельхиседѣкаа. ѡ҃т҃че бл҃г҃свии. ѣше Мельхиседекь наречет се безьродитель. и безьродѣнь. и вьзлублен'ныкь. божы и вьзьврати се Авраамь вь домь свои славѣщи б҃а за Мельхиседѣка.
  5. Цикъл разкази за Авраам. Разказ за гостолюбието на Авраам Series of stories about Abraham. About Abraham’s hospitality Цикл повестей об Аврааме. О гостеприимстве Авраама [17r-20v, 196r-196r] (12)Слово ѡ Троици с҃тѣи. ѡ҃че бл҃сви. Авраамь имаше вь срдцы своѥмь гостолюбивистьво. нѣ хотеꙗшѣ стаꙗты вь домю своѥмь догде гость не прииде вь домь ѥго и оуслиша глась. сь н҃бсь г҃лю бл҃гсвньно семе Авраамьле и боудеть вь векы и оум'ножи се. семе ѥго ꙗко звѣзды нб҃сные.
  6. Цикъл разкази за Авраам. Разказ как Сара учеше Авраам Series of stories about Abraham. About how Sarah instructed Abraham Цикл повестей об Аврааме. Как Сара утешила Авраама [196v, 21r-21r] (8)Слово како учи Сарьра. Авраама моужа своиего. ѡ҃че бл҃гсви. Рче Сарьра кь Авраамоу азь сьстерехь се безь чеда и поіми рабоу н'шоу Агароу ѥда како створиши плодь да боуде наследьникь домю твоѥмоу и нарекоут' се измальльтенетатарѣ и агарене и саракыны аравити понеже вь горе аравитьскои ум'ножиши се.
  7. Цикъл разкази за Авраам. Разказ за Исаак Series of stories about Abraham. About Isaac Цикл повестей об Аврааме. Об Исааке [21r-23v] (13)Слово за Исака ѡ҃че бл҃гсвы. тако сьхрани Аврамь сн҃а своего Исака ѿ .и҃і. лѣт. и рече г҃дь кь Аврамоу. поими с҃на своѥго Исака и заколи ꙗкожѣ под҃баѥть понеже нине под҃баѥть ѿ долю горе податы и такоже Исав'воу вь лакомосты ѥ изббивы себѣ чьстьь.
  8. Цикъл разкази за Авраам. Разказ за смъртта на Авраам Series of stories about Abraham. About the death of Abraham Цикл повестей об Аврааме. О смерти Авраама [23v-29v] (12)Слово ѡ смрты Аврамовѣ. како придѣ ар'ханг҃ль къ Аврамоу ѡ҃че бл҃гсвыи. Ѥгда посла г҃дъ ар'х҃нг'ль Михаиль кь Аврамоу и р҃че ѥмоу г҃дь иди вь домоу Аврамову видѣ Аврамь. и вьзлоуббихьи простѣи роуце своѥ да приметь ꙗблька и прѣдасть д҃хь кьг҃оу сь красотою своѥмю великою б҃оу н҃шемоу слава в'векы
  9. Разказ за пророк Самуил Story about the prophet Samuel Повесть о пророке Самуиле [29v-30v] (7)Слово Самоилалѣ прор҃ка. ѡ҃че блсви. Навьходьносороу ц҃рствоующоу Вавилонѣ видѣ с҃нь и заби ѥго и сьбра в'се пр҃кыи. и р҃че имъ и сьбише се речи пр҃ка Самоилѣ. тогда отроци реше дѣла в'сегда поите
  10. Поучение върху казаното от пророк Исая от Йоан Златоуст. Разказ за кръвосмешението Sermon on a locus from Isaiah by John Chrysostom. Story about incest Поучение Иоанна Златоуста на пророка Исайю. Рассказ о кровосмешении [30v-36v] (14)Слово Іѡана Злат҃оустаго ѡ покаꙗны ѡ҃че бл҃гви. К'то не дивит' се и чюдит се ѡ семь веце како оуставленьна соуть врѣмена сиꙗ не вьздвижаите роукы ваше на неправ'дни ни ѡчима прѣзираи
  11. Повест за Акир Премъдри Story about Ahikar the Wise Повесть об Акире Премудром [37r-52v] (8)…хь ѥго медомь и виномъ и ѡдеꙗхь вь срѣбрь. и вь брач'но. и ѥгда вьзрасте и наоучих к'ныгамь. и в'секои прѣмоудрости и ц҃рь реч мии тако ѡ Акире светьничьниче мои с҃ню иже лоубить ть зло творить и зло да приметь и ꙗко с҃нь мои надоу се и поуче. и тако да приметь. иже ѡ҃ца своѥго нѣ послоушаѥть б҃оу же слав вь веки ам'нь.
  12. Разказ за произхода на самодивата Story about the origin of samodiva Повесть о происхождении русалки [52v-53v] (5)ОУказь како заче се самовила. Бѣше ц҃рь Алекьсандрь великь параи вьсечь ц'рь синь Пилипу и вьса цр҃ства са ц҃реи прѣѥть и в'си ѥзици поклонише се ѥмоу. нь хе могу писати понеже ѿ б҃а проклеть ѥстьь.
  13. Въпроси и отговори. Въпроси на Ефрем Erotapokriseis. Questions and answers by Ephrem Вопросы и ответы Ефрема [53v-59r] (3)Упрось. с҃тго Ѥфрѣма ѡ стсемь Васии ѡ҃че блсвы. В нед҃лю створи б҃ь н҃бо и землю д'нь и нощь и в'са вьселеньньнаꙗ аще и ѡг'нилоу троудь не боудедеть и вьнимать се. того ради и боле вьпрашати нежели оучити.
  14. Житие на апостол Петър, апокрифно Vita of the Apostle Peter, apocryphal Житие апостола Петра, апокриф [59r-70v] (6)Дѣꙗние с҃таго. апсла Петра. како прода г҃а. ѡ҃че блсви. Житиѥ бл҃женьнаго апсла Петра и жить сь б҃мь Исоу Х҃ом по распети апслꙗ хсва Петра оуспе мсца юнѣ .кѳ. д'нь при ц҃ри Нѣроне вь славоу и ч'сть и поклонениѥ ѡ҃цоу и с҃ноу и с҃томоу д҃хоу н҃нꙗ и прино вь векы ам'нь.
  15. Сказание за 12-те сънища на цар Шахиншахи Story about the twelve dreams of king Shachinshahi Сказание о 12-ти снах Шахиншаха [70r-75v] (6)Слово ѡ .в҃и. снѣхь. иже видѣ з҃рь Шаикьшь. ѡ҃че бл҃гсви. И рче ц҃рь Шакьшьь призовите ми прокы да прорекоуть .в҃и. сновь иже видѣхь вь с҃не и нач'ноуть. г҃лати дроугь кь другоу ѥстѣ лии. комоу трѣбе имениѥ. да бихомь раздѣлилыи. б҃оу слав.
  16. Слово за Успение Богородично Homily on the Dormition of the Theotokos Слово на успение Богородицы [75v-86r] (8)Слово ѡ оуспѣни славьноую и чстоую приснод҃воу Марию. б҃цоу. ѡ҃че бл҃сви. С҃таꙗ и прѣславьнаꙗ б҃ца приснодѣвы Марию по ѡбичаю ходѣ на с҃ты гробъ иже мл҃твамы и м҃лениѥмь. достоины боудѣмь и вьси обрѣсты м҃лсть и ѡтпоущениѥ грѣхомьь ѿ б҃а сп҃са н'шего И҃с Х҃а вь н҃нѣшьны векь. и вь боудоущии славещи ѡ҃ца и с҃на и с҃таго д҃ха н҃нѣ и присно вь в'кы вевекомь аньн'
  17. Слово за Рождество Богородично Homily on the Nativity of the Theotokos Слово на Рождество Богородицы [86r-87v] (6)Слово. рождьствоу б҃городицы ѡ҃че бл҃свы. Свѣтли д҃нь. д҃ньсь и чюдень прѣд ѡчима н҃шима д҃ньсь намь братиѥ роди се домь б҃жи с҃та вь с҃тыхь. ѥю же дасть плодь и бл҃госвныѥ намь буде причестьници ц҃ртвоу н҃бсноу бл҃гдныю чл҃вколюбыѥмь. г҃а н҃шего И҃с Х҃а ѥмоу же слав вь веки аминъ.
  18. Слово за Рождество Христово Homily for Christmas Слово на Рождество Христово [87v-92r] (7)Д҃нсь намь вьсиꙗ сл'нце правѣдьноѥ Х҃сь б҃ь н҃шь. соущи намь вьь мраце грѣовьнеи. свѣт присносоущни и доиде ста врьху идѣже бе ѡтроче ѥмоу же в славь вь векы ам'нь.
  19. Тълкувание на литургията от Ефрем Commentary on the liturgy by Ephrem Толкование литургии Ефрема [92r-95r] (1)Слово ѡ҃ца Ѥфрема како подбаѥть стаꙗти съ страхомъ на литоур'гии. Ефрѣмь изьшьдь изь поустыне идѣ къ Василию и бл҃гсвы дроугь гроуга и рче Ѥфрѣмь о҃че о҃че станемь на мл҃твоу кь б҃оу придете к' мне гостыѥ мои. азь покою ви вь смолю и вь моуку вѣчьною.
  20. Разказ за авва Макарий Story about abba Makarios Повесть о авве Макарии [95r-101r] (2)Слово с҃таго ѡ҃ца н҃шего Макариꙗ. ѡ исходе д҃ши. ѡ҃че блас. Быс чл҃вкь б҃годхьновѣнь. и бл҃говѣрьнь и х҃столюбивиь и странолубивь братолубивь нищолубивь и прослави б҃а давьшаго таковоую бл҃гдть. и се в'се и испитьно и разоум'но. б҃оу же н҃шемоу слава вь векы ам'нь.
  21. Поучение за бедния Лазар Sermon about the Lazarus the pauper Поучение о бедном Лазаре [101r-104r] (2)Слово. ѡ Лазари и б҃гатомь. ѡ҃че бл҃гсвыи. Слишите дроузи и братꙗ мали и велицы. соуть дроузи. ѡ б҃гатьсве льстеше се. словеси своими вьзносеше
  22. Въпроси и отговори. Разумник Erotapokriseis. Razumnik Вопросы и ответы. Разумник [104r] (19)не в'си. бо вькы д҃нь и вь полюд'нѣ слн҃це мрькьнеть и люна не дасть света рекьши животь сконьчавьше ... ни где бо б҃ь прѣжде ѥга не бе н҃бса ни земле. ...ѡтвѣть. г. комаре беху на вьздоусе и тоу беше вь три лица аг'нцы и створи се ѥдинь ѡ҃ць невидимы. ѿ чеса створише се ан҃глы ѿ д҃ха с҃таго. и ѿ г'на.а б҃оу слава.…
  23. Слизане на Богородица в ада The descent of the Theotokos into Hell Хождение Богородицы по мукам [104v-114r] (5) Похожде.ни.юмоукамь прѣчистые б҃це. приснод҃вы Марїѥ С҃таꙗ приснод҃ва Марыꙗ. вьсхоте походити. в'сехь моукь где моучить се хр҃тиꙗне прѣс҃таꙗ б҃ца и в'си с҃ты анг҃лы вьзоупише в'си ѥдынемь гласомь г҃лище. славаа. тебе мл҃срьде вл҃дко слава.ц҃рсвыю ты и твоѥю бл҃госты коупьно сь безначельнымь ѡ҃цемь и с прѣ҃тымь д҃хомь твоимь. н҃нѣ и присно и вь векы веком'нь.
  24. Житие на св. Пантелеймон Vita of St. Panteleemon Житие св. Пантелеймона [114r-129v; 195r-195v; 197r-197v] (3)Мсца июлѣ к҃з жит҃е. с҃таго Паньтелемона. м҃чника и врача. Вь лѣтехь ѡнехь ц҃рсвоющи Макьсимьꙗну м'нози страсты и беди приѥмаху иже вѣровахоу и быс оусѣкновениѥ с҃таго. Паньтелемоунана .к҃з. д҃нь вь славоу п҃на ? г҃да и б҃а н҃шего И҃с Х҃а сь прѣс҃тимь д҃хомь в'сегда н҃нꙗ и присно и вь в҃ки ам҃ь.
  25. Поучение за покаянието от Ефрем Сирин Sermon on penance by Ephrem the Syrian Слово о покаянии Ефрема Сирина [129v-131v] (4)Слово с҃таго Ѥфѣма вь покаꙗниѥ. ѡ҃че бл҃вии. Слишите братиѥ бл҃женаго Д҃вда вь п҃лыр г҃люще сьи д҃нь иже створи г҃ь да вѣсте ꙗко нарече б҃ь д҃нь вь нь же соудь боудеть чловѣкомъ нь трьпить члов҃колоуб'ць б҃ь. нѣ хоте никого забити и о҃ць и с҃нъ и с҃ты д҃хь ам҃нь.
  26. Поучение за този свят и за страшния съд Sermon about this world and the Last Judgment Слово об этом свете и о Страшном Суде [131v-135r] (5)Пооучениѥ ѡ свѣтѣ в'семьо҃че б҃лви. Иже молить се г҃ви д҃нь и нощь досинони ... соуть огню вечьномоу ѥгда речть придете правед'ни вь раи. а грѣшници вь моукоу вечьною. ꙗко томоу под҃баѥть в'сака слава и чсть ѡ҃цоу и с҃ноу и с҃томоу д҃хоу н҃нѣ и присно на... Х҃ь зачело Х҃сь и коньць вь векы слава свръшителоу б҃оу ам'нь.
  27. Акростих, азбучен Acrostic, alphabetical Акростих, азбучен [135r] (1)А се како оучахоу ѥврѣиѥ. Х҃а боукьвамь. А҃. азь ѥсмь б҃ь Б҃. б҃а жива с҃нь. тако ѿвщаваше г҃ь ѥгда оучахоу ѥвреѥ г҃а к...дино продаше г҃а а Петрь намоу идеши .... слава сврьшителю б҃оу вь веки ам'нь.
  28. Чудеса на св. Николай Мирликийски. Чудо за сина на Агрипа Miracles of St. Nicholas of Myra. Miracle about Agrippa’s son Чудеса св. Николая Мирликийского. Чудо о сыне Агриппы [135v-141v] (13)Чюдо прѣподоб'нагоп ѡ҃ца н҃шего Николи. о҃че бл҃ви. Добро ѥс намь даниѥ б҃жыѥ проповѣдати верьниѥ вьспоминаю и сьбирахоу се соуседѣ ѥго сь радостию на памет с҃тго Николи ... из'бавителꙗ н҃шего б҃оу н҃шему слава вь в'ки аминь.
  29. Житие на св. Теодор Тирон Vita of St. Theodore Teron Житие св. Феодора Тирона [149v-152v; 142r-143v] (4)Стр҃сты. с҃таго Ѳеодора. соуб а҃. поста. Тоу бо живеше прѣлюти зьмеи и ник'тоже не можаеше противити се ѥмоу и м'нога з'намениꙗ и чюдеса сьтвори с҃ты Ѳеѡдѡрь б҃оу же н҃шемь слава вь в'ки аминь.
  30. Разказ как архангел Михаил победи Сатанаил Story about how archangel Michael defeated Satanael Повесть како архангел Михаил победил Сатанаила [145r] (3)…стратиже Михаиле поч'то скрьбьнь ѥсы властелинѣ мои прьви клирономе поч'то скрьбиши тогда слишавь Михаиль и дасть славоу б҃оу вь в'екы ам'нь.
  31. Сказание за Сивила Story about Sibyl Сказание о сивилле [145r-145v;144r-144v] (7)Слово ѡ наказаны и ѡ разоумѣ. Слово ѡ Савиле ѡ҃че бл҃ви. Дв҃дь ц҃рь пр҃ркь г҃нь имаше похоть великоу вь себе о горе нѣвѣроующимь вь него .е. родь проузи .г҃. ц҃риѥ м'нога дѣла створеть о бозе и рати м'ногиѥ
  32. Житие на св. Марина Vita of St. Marina Житие св. Марины [146r-148v;153r-159r] (2)…да не изьменит' се пльть моꙗ и мисль моꙗ ѿ неч'стива диꙗвола и азь ѥсмь слоужитель ѥю и написасахь стр҃ты ѥи и сконьча се течениѥ ѥю. мсца. юнѣ з҃и д҃нь ѥлѥлико прииеше вѣроу прѣбивають вь раи томоу славоу вьздаѥмь ѡ҃цоу и с҃ноу и с҃томоу д҃хоу. б҃оу же х҃шем слава вь вѣкы аминь.
  33. Житие на св. Петка Римска Vita of St. Paraskeve of Rome Житие св. Параскевы Римской [159r-164r] (11)Житиѥ с҃тыѥ м҃чце Петьки. ѡ҃че бл҃. Начетькь исцѣлению дарованиѥмь христовѣмь блаженанаго житиꙗ моученицоу Пет'коу и тако сконьча и житиꙗ м҃чнице Петькоу при ц҃ри Склипиꙗнѣ б҃оу же н҃шемо слава вь в'кы аньи.
  34. Разказ за Антихриста Story about the Antichrist Повесть об антихристе [164r-168r] (2)Слово ѡ аньтихрьстѣ. ѡ҃че бл҃сви. Коꙗкь ѥс ѥгда постави стльпь м'раморень на краи земли и рче ми вь слѣдь моу идѣте и тоу морьскы раи тьи же вь моукоу скрозе широкаꙗ врата вьнидоуть а тескнаꙗ врата кь б҃оу ведоуть. б҃оу же н҃шемоу слава вь в'кы ам'нь.
  35. Апокалипсис на Йоан Богослов Apocalypse of John the Theologian Апокалипсис Иоанна Богослова [168v-175v] (12)Слово Иѡана ѥѵглиста ѡ пришьстви г҃дни како хоще прити на землю сѫдити мироу. ѡ҃че блсви. По вьзнѣсени г҃а б҃а н҃шего И҃с Хса азь Иѡвань вьзидохь на гору Таворьскою бл҃нь тои попь. иже прѣпишеть слово б҃жые дрьжить ѥ вь цраци своѥмь из'бавлень боудеть мюки вечьниѥ б҃оу же нашему слава и чсть ѡ҃цоу и с҃ноу и с҃томоу д҃хоу.
  36. Откровение Варухово Revelation of Baruch Откровение Варухово [176r-183r] (10)Слово Авараха ѡ҃че блсвыи. Есорь ц҃рь ѥрслмьскыи ѡбрѣте ѥго вь Вавилоне. а Мельхиседекь беше вь Ѥрслмѣ попь. азь Варахь бехь слоуга вь цр҃кви повеле г҃ь б҃ь ар'ханг҃лоу снести Аварахь на землю и наоучи сказаты с҃номь чл҃чскы видѣниѥ иже виде и слишаша. в'соу истиноу повѣда б҃ь. б҃оу н҃шемоу слава вь в'кы ам'ньнь.
  37. Видение на Анастасия Черноризица Vision of the nun Anastasia Видение Анастасии Черноризицы [183r-194v] (8)Слово ѡ поучениѥ с҃тыѥ Настасиѥ чрьнориизице. ѡ҃че бл҃гсви. Слишите братиѥ б҃жыѥ чл҃вколоубиѥ мл҃рдыѥ. иже кь намь недостоинимь рабом ти люте намь вл҃дко ꙗко ѡставихомь на земи м'ного м'ножьство. злато и срѣбро. и безь числа б҃гтьство. кривинами сьбирающе крьвьь чл҃векокомь проливающе и сироти
  38. Сказание за 12-те петъка Story about the twelve Fridays Сказание о 12-ти пятницах [32r-32v; 198r-198v] (13)…жидовинь поѥль сь собою с҃на своѥго Мелеха. ѥгда снидоста се вь гльбиноу к'нижьнною. срьдоведьць вл҃дка поможе Левьтерию и прѣпрѣ Тарьсию сихь же петькь .в҃и. ап҃стль прьвопрѣстольних под҃баѥть в'сакомоу кр҃стиꙗниноу на .г҃. дьны сьблюсти ю пос҃мь и мо…
  39. Колофон Colophon Запис [199r-199v] (52) доспехь оу ...оу пладне петромь да бѡж... раба своѥ... бѡгать ...грѣси ... и сты...оучи зл... члѡвкоу пр...прѣд бѡго... а ти не...ныѥ ѥсть... фа трин ...ль що зап... бира ѥго... и блсви вь...покои вечн...