→ Repertorium of Old Bulgarian Literature and Letters

Maintained by: David J. Birnbaum (djbpitt@gmail.com) [Creative Commons BY-NC-SA 4.0 International License] TEXTS XML [Browse] [Search]    [Bulgarian] [Englist] [Russian] Last modified: 2016-07-12T10:08:28+0000

Basil the Great. Lenten homilies

Bg: Василий Велики. Поучения за поста; Ru: Василий Велики. Поучения во время поста

LocationUnited Kingdom, London, British Library, Additional Manuscripts. Shelfmark: Add. MS 27442
Date14th c., middle
MaterialPaper, thick and glazed. Ff. 402-404 are of a different, but similar, paper
Extenti+i+403+i ff. 215 x 130 mm (folia) 160 x 95 (written)
WatermarkA fruit on coarse laid lines Briquet 1968: 7376 (1355/6), 7345 (1331/2), 7346 (1338)
Foliation(i), 1-404, (405)
Collation50 quires, plus 3 folia. I-L8
RulingTraces of ruling
SignaturesGatherings signed, lower margin of first recto, VI ѕ, IX ѳ, XIII г҃, XV-XX е҃і-к҃, XXVI к҃в, XXIX к҃ѳ, XXXIII-XXXV л҃г-л҃е, XXIX л҃. There are traces of signatures in the same place on many of the other gatherings, which signatures seem to be cut off
ConditionExcellent, except for slight water damage towards the end
Layout1 column, 23 written lines
InkBlack, faded in parts; red for titles and initials
OrthographyTwo-jus, two-jer, etymological orthography, with uncontracted adjectival endings and occasional devoicing of consonantsTwo-jus, two-jerTwo-jus, two-jer
Contents
(2-5) Предисловие към постническите поучения на Василий Велики
Прѣд꙽словие пѡстнїчьскымъ ст҃го васї́лїа архиепс҇кпа кесарїѫ кападокїис'кыѫ.Многомъ сѫщим҇ иже ѿ бг҃дъхновен'наго писанїа повѣдоуемымъ.
(5-6v) Предисловие за аскетическия живот от Василий Велики
Тогожд҇е въѡбраженїе пѡстнїчьства.Гоу҃ н҃шемоу іс҃у х҃оу повелѣваѫщоу. еже г҃лѧ вамъ въ тъмѣ.
(6v-21) Предисловие за човеколюбието от Василий Велики
Тогожде прѣд҇словие.Ба҃ бл҃гостїѧ и чл҃колюбїемъ. въ блг҃дѣти г҃а нашего іс҃у х҃а.
(21-30) Поучение за вярата от Василий Велики
Тогожд҇е ѡ вѣрѣ.Ба҃ бл҃гаго блгд҇тїѧ заповѣданїе, вашего бл҃гоговѣин'ства расмотривь достоино.
(30-35) Поучение за аскетическия живот от Василий Велики, 1
Тогожд҇е ѡц҃а нашего василїа прѣд҇словїе постнїчьско.Постничьское житїе, единъ разоум҇ имат҇ д҃шевное сп҃сенїе.
(35-41v) Поучение за аскетическия живот от Василий Велики, 2
Тогожд҇е оустави по широтѣ.Понеже блгд҇тїѧ б҃жиеѧ о имени г҃а нашего іс҃а х҃а.
(42-232) Въпроси и отговори за аскетическия живот
Въпрашанїа постничьска.Понеже дас҇ намъ слово влас҇ еже въпрашати, прѣжд҇е въсѣх҇ наоучени быти м҃лим сѧ.ѡставлъшемъ слово б҃жїе слоужити трапезамъ: + конецъ трїстамъ и пѧт҇десѧтимъ главизнамъ ст҃го василїа еже по въпросѡм҇.
(232v-233) Съдържание на Поученията на Василий Велики
Иже въ стых҇ ѡц҃а нашего василїа архиепс҇кпа кесарїискаго. слѡвеса къ иже иночьское житїе постнїчьствоуѫщимъ. главизнъ. л҃.а҃. О помыслънѣмъ настоател'ствѣ.ꙗко недостоитъ постникоу осѡбъ стѧжати что ѿ вещныихъ:⁓
(233v-235) Предисловие към аскетическите поучения на Василий Велики
Прѣдъсловїе.Еже о хс҇ѣ любомѫдрїе въспрїемъ.
(235v-288) Тридесет поучения за аскетическия живот от Василий Велики
а҃. о помыслох҇ настоател'ства. и ꙗко не зло ес҇ тѣло ꙗко же нѣцїи въспрїѧшѫ.в҃. колицѣм҇ образы лѫкавїи по҇мысли въ д҃ши съставлѣѫт҇ сѧ.ꙗко не достоитъ жен'скаа бесѣдованиа безъ съхраненїа творити:⁓ г҃.ꙗко достоит҇ противѫ силѣ тѣлеснѣи мѣрѣти възд҇ръжанїе. и ꙗко҇ добро и законно҇ ес҇ тѣлесно҇е дѣланїе:⁓ д҃.ꙗко лѣпо ес҇ постникꙋ дѣла ꙋ҆хыщрѣти под҇баѫщаа:⁓ е҃ꙗко не подобаѧтъ чѧста и безъ истѧѕанїа творити происхожд҇енїа :~ ѕ҃о кротости . и кыимъ образоом҇ любов съставлѣет ѧс҇ :~ з҃.о мѫдровани . вѣрѣ же и надежд҇)и и смѣреномѫдри :~ и҃.къ иже въ общемъ житїи под҇ правиломъ :~ ѳ҃.о послѹшани исплъненѣише :~ і҃.ꙗко и хꙋдаа ѿ дѣлъ съ съ мноѕѣмъ ѹсръдїем҇ изволити лѣпо естъ постникѹ :~ аі҃.ꙗко не под҇бает҇ своа ѹпражненїа имѣти постникꙋ :~ ві҃.ꙗко под҇баетъ настоѫщомꙋ ѿч҃ьскѫѧ приꙗзнїѧ ꙗже ѡ послѹшницѣх҇ ѹстраати :~ гі҃.ꙗко не под҇баетъ дрѹжбамъ двама или трїемъ братїамъ въ състоани постничьствѣмъ бывати :~ ді҃.о блговрѣмен'стви словес҇ . и ꙗко не под҇бает҇ къ блѧдословїꙋ блюсти постникꙋ :~ еі҃.ꙗко под҇бает҇ постныкꙋ извѣстнѣмъ сѫдом҇ пристѫпати къ постничьствꙋ и ѡ поослѹшани :~ ~ ѕі҃.ꙗко не подобаетъ въсѣмъ чловѣкомъ без съхраненїа съпрѣбывати постникꙋ :~ зі҃.ꙗко под҇баетъ не съставныимъ ѿ постни҇къ не подати дръзновенїа и не ѡбиновенїа . нѫ и сихъ хранити сѧ :~ иі҃.ꙗко причьтничьства или настоател'ства братїи никакоже желаати лѣпо естъ постникꙋ :~ ѳі҃.ꙗко не под҇бат҇ къ тъщеславїꙋ зрѧщꙋ ревно҇вати добраа :~ к҃.ꙗко не под҇бает҇ ꙗже҇ къ житеискым҇ сърѡд҇никѡм҇ гонити ѡбщенїа . или ѡ онѣхъ пещи сѧ :~ к҃а.ꙗко не достоит҇ д҃ховнаго҇ брат҇ства ѿсѣцати сѧ :~ к҃в.ꙗко не под҇баетъ чьсти и старѣишинства искати постникѹ :~ к҃г.о иже о сънѣдех҇ невъзношенїа и простоты :~ к҃д.ꙗко иже къ съвръшенїꙋ блꙋдѫщаго҇ ничтоже происхожд҇енїе прѣвъзможет҇ :~ к҃е.ꙗко не под҇баетъ одежд҇)амъ или обꙋщамъ избиранїе възысковати постникꙋ:⁓ к҃ѕ.ꙗко не достоитъ настоѫщмꙋ противнаа тѣлеснѣи силѣ ꙋ҆ставлѣти заповѣдꙋемаа:⁓ к҃з.ꙗко не достоитъ братїи опечалѣти сѧ немощнѣишимъ щѫдѣнїа спод҇блѣемомъ:⁓ к҃и.ꙗко не под҇баетъ настоѫщим҇, ѿстѫпаѫщим҇ ѿ своего събранїа постником҇ дръзновенїа подаати. или тѣх҇ въ приопщенїе житїа прїемати. к҃ѳ.ꙗко не под҇бает҇ иже въстоани жител'ствꙋѫщо҇мꙋ постникꙋ ѡсобъ что стѧжати ѿ вещныихъ:⁓ л҃.конецъ съ б҃гомъ трїдесѧтим҇ главизнамъ иже въ ст҃хъ ѡц҃а нашего василїа велїкаго: ⁓
(288-290v) Поучение за непритежанието
Ст҃го василїа слово. како достоитъ иноком҇ быти нестѧжателномъ:⁓Достоитъ инокꙋ прѣжд҇е въсѣх҇ нестѧжателно житїе.
(290v-304v) Поучение за духовното усъвършенстване, 1
Тогожд҇е наказанїе о ѿвръжени житїа и съвръшени д҃ховнѣмъ:⁓ Прїидѣте къ мнѣ въси трꙋжд҇аѫщеи сѧ и обрѣмененїи.
(304v-305v) Поучение за духовното усъвършенстване, 2
Тогожд҇е ст҃го василїа. посланїе великаго҇ василїа къ ино҇чьствꙋѫщим҇:⁓ Непщꙋѫ оубо ни единого же и̋ного вамъ.
(305v-310v) Забрани към монасите
Ст҃го и великаго василїа запрѣщенїа инокѡм҇:⁓а҃ Аще кто зд҇рав'ствꙋѫ тѣломъ не радит҇ ѡ мл҃твах҇.
(310v-312) Правила за монахините
Правила тогожд҇е ст҃го васїлїа о инокынѣх҇.Клѧвшїа сѧ каковоѫ либо клѧтвоѫ.
(312-313) Правила за хранещите се на трапезата
Е҆лкиа на трапезѣ запрѣщенїа различных҇ стых҇.И҆же стихъ съ братїами ѿ небрѣженїа не поѫще.
(313-324v) Слово за Неделя месопустна от Василий Велики
иже въ ст҃хъ ѡц҃а н҃шего васїлиа великаго кесарїѧ кападокїискыѫ архиепїскопа. слово въ нед҇лѧ мѧснѫѧ, ѡч҃е блс҇ви:⁓Слова потрѣбѫ дас҇ намъ създавыи нас҇ б҃ъ.
(325-325v) Правила за йереите от Василий Велики
Ст҃го василїа къ пре҇звїтерꙋ нака҇занїе о бж҃ствнѣ҇и слꙋжбѣ.Потъщи сѧ ѡ презвитере, прѣд҇ставити себе дѣлателѣ непостыдна правѧща слово истинное.
(326-343v) Поучение за аскетическия живот, компилация
ѿ посных҇ ст҃го васїлиа:⁓Съвръшенѣишее дѣло постничьскаго жител'ства.
(343v-358) Антология от сентенции и ексцерпти
ꙗко добро и бл҃гопрїѧтно б҃оу. еже дѣлати по праведномоу словꙋ. и ꙗко ѿ еже не дѣлати, не тъчїѧ въмнож'ство грѣховъ оуклонишѫс҇ и оукланѣѫт сѧ нѣцїи ... и дѣланїе его быти соугꙋбо:⁓
(358-379) Сбирка от извадки за покаянието и за изповедта
о покаани и исповѣдани ѿ бжс҇твных҇ писанїи свѣд҇тел'ства и како под҇бает҇ исповѣдовати сѧ и каати сѧ намъ о лютых҇ дѣанихъ. словѡ н҃а:⁓Възлюбленыи г҃нъ оученик реч сице.
(379v-402) Правила за покаянието и изповедта с епитимии
Показанїа о покаани и исповѣдани. и ꙗко не под҇баетъ ꙗже понѫжд҇и бываѧщаа или по съмотренїꙋ нѣкоемꙋ врѣмен'ноу исповѣданїа и прощенїа грѣхомъ ... ѡ҆во же въ надъмленых҇ и прѣлъщеных҇ месалианъ. слово н҃в.Велика оубо еже по б҃ѕѣ слъзамъ крѣпос҇.
(402-402v) Поучение против месалианите от Йоан Дамаскин
Дамаскиновѡ ѿ ереси масалїанскыѫ рекше єѵ҆хит҇скыѫ ~Тѡлика же ѥс҇ тѣх҇ ѡ плазства гръдѡс҇;нѫ силованї нѣкоеи ѡбласть себѣ съдѣловаѫще :~
(402v-403) Поучение против новатианите от Григорий Богослов
Ѻ наватїанохъ : ~Нават҇) съ. иже въ гоненїи спадшѫѧ и пѡкаавшѫ сѧ не прїемлет҇.и покаанїе не прїемлѧтъ :~ Тожд҇е и саватїане и мелїтїане, и сим҇ пѡд҇бнїи ~
(403-404) Поучение за петото кръщение от Григорий Богослов
Бг҃ословово ѿ еже пакы іс҃ мои ~Вѣмь и пѧтое кр҃щенїе єже слъзами , нѫ болѣзньнѣише ꙗко ѡмываѫи на въсакь д҃нощъ ложе свое и постелѧ слъзамиблѫ же тако горко ѡсѫди , ꙗко безтѣла и безплътень : ~
(404) Колофон
+ Телос Тин Де Тин вивлѡн сим ѳ҃ѡ.
Inscriptions
  • ((i)) Purchased from Mis Mackenzie3 August 1866
  • (2) Серафимъ монокъ у високе дечани
  • (11) Теофилъ јеромонахъ (17th c.)
  • (34) знано будуће како д. диакъ (17th c.)
  • (404v) Вы ѥсте тꙗло хрс҇вѡ и ꙋди ѿчесих҇ дрьжещїи ꙗвѣ ꙗко и сьвъкꙋплающи когѡждо кь дрꙋгѡмꙋ кь съчетанїю ѥдини въ истинꙋ глави. ꙗже ѥс҇хь а вь нихже ни ѥдинѡмислие исправлаѥт се ни ꙗже въ дꙋсѣ крѡт҇сть (14th c.?)
  • (404v) Помꙗнꙋхь про҇рока въпїюща азь есмь землꙗ и пепель. и пакы расмотрїхь (17th c.)
  • (404v) помꙗнꙋхь про҇рока въпїюща азь (17th c.)
  • (404v) Поменꙋхь про҇рока въпїюща азь есмь землꙗ и пепель. и пакы разсмотрїхь (17th c.)
Added texts(1r-1v) A letter of J. Muir MacKenzie of 20 July 1866, describing the MS and stating that it was bought from Dečani monastery. (20 July 1866)
Bibliography
Cleminson, RalphA Union Catalogue of Cyrillic Manuscripts in British and Irish Collections (The Anne Pennington Catalogue)London: School of Slavonic and East European Studies, University of London1988
Cleminson 1988: 80-86
;
Cleminson, RalphA Union Catalogue of Cyrillic Manuscripts in British and Irish Collections (The Anne Pennington Catalogue)London: School of Slavonic and East European Studies, University of London1988
Cleminson 1988: 80-86
;
Briquet, Charles-MoiseLes Filigranes. The New Briquet Jubilee EditionAmsterdam: Paper Publications Society1968
73761355/673451331/273461338
;
Cleminson, RalphA Union Catalogue of Cyrillic Manuscripts in British and Irish Collections (The Anne Pennington Catalogue)London: School of Slavonic and East European Studies, University of London1988
Cleminson 1988: 80-86
;
Джурова, Аксиния; Дуйчев, ИванСлавянски ръкописи от Британския музей и БиблиотекаСофия1977
Джурова и Дуйчев 1977: no. 19
;
Стефановић, ДмитријеПалеографске белешке о старим српским и неким другим рукописима у Великоj БританиjиАрхеографски прилози1984-19856-7 7 51–129
Стефановић 1984-85
History Date: 14th c., middle. Place: Unknown; Bulgarian origin. Provenance: Bought from the monastery of Visoki Dečani, near Peċ by two English travellers (note signed by J. Muir MacKenzie, f. 1), presumably not long before it was purchased from Miss Mackenzie (note on f. (i)) Acquisition: 3 August 1866
Repertorium identifier: RC-AMAdd27442BL; Author: Anisava Miltenova, Ralph Cleminson, Elisaveta Mousakova; Editor: Dilyana Radoslavova, Andrej Bojadžiev; Genre: miscellany; Basil the Great. Lenten homilies